Η Μονή Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων, είναι ένα από τα πλουσιότερα ιστορικά μοναστήρια και ομορφότερα της Κρήτης, και απέχει περίπου 15 χιλιόμετρα από τα Χανιά. Βρίσκεται σε μία μαγευτική τοποθεσία, στους πρόποδες των βουνών του Σταυρού, στην θέση Τζομπόμυλος του ακρωτηρίου Μελέχα, κοντά στο αεροδρόμιο. Το μοναστήρι κτίστηκε κατά τον 17ο αιώνα, από τους Ενετούς άρχοντες Ιερεμία και Λαυρέντιο Τζαγκαρόλο. Ο Ιερεμίας ήταν ένας από τους σημαντικότερούς λόγιους τη εποχής, με απίστευτη μόρφωση και φορέας της Ελληνικής και Ιταλικής Παιδείας. Είχε δημιουργήσει μία πολύ δυνατή φιλία με τον Πατριάρχη Αλεξάνδρειας Μελετίου Πηγά.
Ο Ιερεμίας ήταν θαυμαστής του Ιταλού Αρχιτέκτονα Sebastiano Serlio.Αξιοποιώντας τις γνώσεις του και τις πληροφορίες από τα βιβλία του Ιταλού αρχιτέκτονα, έκτισε το μοναστήρι προσαρμόζοντας την κλίση του εδάφους και δημιούργησε ένα τεχνητό επίπεδο, στο οποίο στεγάστηκαν τα εργαστήρια οίνου και λαδιού και η δεξαμενή νερού. Πάνω από το τεχνητό επίπεδο, κατασκευάστηκε η κεντρική μονή του μοναστηριού με το μεγάλο τρίκογχο ναό στο κέντρο με τρούλους, νάρθηκα και παρεκκλήσια και τις πτέρυγες των κτισμάτων περιμετρικά.
Μετά τον θάνατο του Ιερεμία το 1636, ο αδερφός του Λαυρέντιος, συνέχισε το κτίσιμο του μοναστηριού. Επί τουρκοκρατίας, αν και το μοναστήρι άκμαζε δέχτηκε πολλές επιθέσεις από τους Οθωμανούς και κυρίως την πυρπόλυσή του το 1821.Η κατασκευή των τρούλων του καθολικού του μοναστηρίου, του ηγουμενείου στη νότια πτέρυγα και Ιερατικής Σχολής στην ανατολική πτέρυγα κατά τον 19ο αιώνα.
Στο εσωτερικό του μοναστηριού, υπάρχει ένα μικρό μουσείο όπου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την υπέροχη συλλογή από εικόνες, άμφια, χειρόγραφα και σκεύη. Στα παρεκκλήσια του Σωτήριος και του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, ο επισκέπτης θα θαυμάσει τα περίφημα ξύλινα τέμπλα του 17ου αιώνα.
Σήμερα η Μονή εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην θρησκευτική και οικονομική ζωή του νησιού.Η διαχείρισή της γίνεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η παραγωγή βιολογικών προϊόντων, όπως ελαιόλαδο, κρασί, μέλι, ξύδι και σαπούνι από ελαιόλαδο είναι εξαιρετική.
Σύντομη Χρονολογική Ανασκόπηση της Μονής:
- 16ος αιώνας: Στη θέση της σημερινής μονής υπήρχε η παλαιότερη Μονή των Μουρτάρων που ανήκε στον μοναχό Ιωακείμ Σοφιανό και ήταν αφιερωμένη στους Αγίους Αποστόλους.
- 1611: Ο Ιερεμίας Τζαγκαρόλος, αναλαμβάνει την ανασυγκρότηση της παλαιότερης μονής.
- 1634: Ο Ιερεμίας πεθαίνει και το έργο του συνεχίζει ο αδερφός του Λαυρέντιος.
- 1645: Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν τα Χανιά και οι εργασίες σταματούν.Η μονή γίνεται γνωστή με το όνομα Selvili Manastir, δηλαδή μοναστήρι με τα Κυπαρίσσια.
- 1821: Οι Τούρκοι καταστρέφουν και πυρπολούν το μοναστήρι.
- 1830: Η Μονή ανασυγκροτείται και ολοκληρώνονται οι οικοδομικές εργασίες.
- 1833: Το μοναστήρι λειτουργεί ως οικοτροφείο.
- 1864: Προστίθεται το επιβλητικό καμπαναριό στον ναό.
- 1892: Ιδρύεται ιεροδιδασκαλείο στην ανατολική πτέρυγα της μονής που λειτουργεί ως το 1905.
- 1896-97: Στην τελευταία Επανάσταση πριν την απελευθέρωση του 1898, η μονή μετατρέπεται σε νοσοκομείο και στρατηγείο.
- 1941: Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η μονή χρησιμοποιείται από τους Έλληνες για αποθήκευση εφοδίων του Πολεμικού Ναυτικού. Οι Γερμανοί καταστρέφουν μέρος της μονής.
- 1942: Οι Γερμανοί εγκαθιστούν τη Σχολή Αντιαεροπορικού Πυροβολικού και αργότερα (1944) στρατό 150-200 ανδρών.
