Αναζητώντας κανείς στοιχεία της Κρητικής παράδοσης, θα βρεί πολλά που θα τον εντυπωσιάσουν. Ένα από αυτά είναι οι χειροποίητες κρητικές μπότες, τα <<στιβάνια>>. Είναι ίσως ένα από τα πιο χαρακτηρηστικά στοιχεία της κρητικής παραδοσιακής φορεσιάς, και ένα στοιχείο, το οποίο πολλοί άντρες το φοράνε ως και σήμερα.
Σε πολλά μέρη της Κρήτης, μπορεί ο επισκέπτης να βρεί τσαγκάρηδες, οι οποίοι πιστοί στο παραδοσιακό τρόπο, κατασκευάζουν στιβάνια. Εκτός από όμορφα και κομψά, είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά και άνετα.
Η λέξη <<στιβάνι>> προέρχεται απο την ιταλική λέξη <<stivale>>, που σημαίνει μπότα, και αυτή η υιοθέτηση της ονομασίας οφείλεται στην εποχή της ενετοκρατίας. Οι κρητικοί φορούσαν τα στιβάνια τόσο στη καθημερινή τους ζωή όσο και στο εργασιακό τους περιβάλλον. Οι μπότες έφταναν περίπου μέχρι το γόνατο για να προστατεύουν καλά το πόδι. Τα στιβάνια τα οποία φορούσαν οι άντρες στο χώρο εργασίας τους συνήθως ήταν φτιαγμένα από από σκληρό μοσχαρίσιο δέρμα, ενώ αυτά που φορούσαν στην καθημερινότητά τους ήταν από μαλακό δέρμα.
Υπήρχαν επίσης και οι <<δομοί>>, ένας διαφορετικός τύπος στιβανιού, τα οποία τα φορούσαν κυρίως στα Σφακιά και στα Ανώγεια.Η λέξη <<δομός>>, είναι αρχαία ελληνική λέξη και σημαίνει τεχνική στρώση από πέτρες, πλάκες ή πλίνθους στην τοιχοποιία. Οι δομοί είχαν ενισχυμένα πέλματα από δύο ή τρείς στρώσεις από προβιές ζώων, ή ακόμη και από πετσί κάπρου.Χαρακτηριστικό τους στοιχείο ήταν τα δύο τακούνια, ένα στο πίσω μέρος, την φτέρνα και ένα στο μπροστινό, το οποίο χρησίμευε για το σκαρφάλωμα στα βράχια.
Τα στιβάνια εργασίας ήταν μαύρα ή κόκκινα, και αυτά της καθημερινής ζωής ήταν μαύρα ή άσπρα με τρυπητά σχέδια.
Ο παραδοσιακός τρόπος κατασκευής των στιβανιών δεν απέχει από τον σημερινό σύγχρονο τρόπο. Το μόνο που άλλαξε με την πάροδο των χρόνων είναι τα σύγχρονα εργαλεία που κάνουν πιο εύκολη και γρήγορη την κατασκευή τους. Η τσαγκάρηδες μένουν πιστοί στη παραδοσή και με την ίδια αγάπη και το ίδιο μεράκι όπως και οι παλιοί, συνεχίζουν να κατασκευάζουν χειροποίητα στιβάνια σε πολλά σχέδια με δέρματα διαφορετικής ποιότητας ανάλογα με τη χρήση τους.
